'م .الف'با بیان اینكه من رییس اداره اتباع خارجی استانداری تهران بودم، گفت: یك میلیون نفر تبعه خارجی مقیم تهران،30درصد از اتباع خارجی كل كشور را دربر می گیرد و استان تهران یك سوم اتباع خارجی كل كشور را در خود جای داده است.

بر این اساس، تعداد زیادی از اتباع خارجی به صورت غیر مجاز در ایران اقامت دارند. به عبارت دیگر هزاران نفر از اتباع خارجی به صورت غیر قانونی وارد كشور شده و به صورت غیر مجاز در كشور اقامت دارند.

قرار گرفتن ایران در كنار مرزهای افغانستان و عراق موجب شده كه میلیون ها نفر از اتباع این كشورها در طی سه دهه گذشته به علت جنگ های خارجی و داخلی به كشور ایران مهاجرت كنند.

در سال های اخیر كه جنگ در این دو كشور خاتمه یافته اعلام شد،طرح بازگشت داوطلبانه اتباع خارجی در ایران به اجرا درآمد، اما همچنان چند میلیون نفر از اتباع این كشورها به ویژه اتباع كشور افغانستان به صورت قانونی و غیرقانونی در ایران حضور دارند.

دولت جمهوری اسلامی ایران و افغانستان در تاریخ 28 فروردین سال 1390 مطابق توافقنامه كنسولی برضرورت رعایت كامل اصل حسن هم جواری و برقراری امنیت و تقویت همكاری میان نیروهای مرزی بر ضرورت انجام اقدامات لازم در راستای جلوگیری از تردد غیرمجاز اتباع خود به داخل قلمرو طرف مقابل تاكید داشته اند.

همچنین طرح ساماندهی اتباع خارجی مقیم ایران نیز طی سال های اخیر به اجرا در آمد و تعداد زیادی از اتباع دولت افغانستان به صورت داوطلبانه به كشور خود بازگشتند.

البته آمار رسمی اعلام شده توسط مدیركل امور اتباع و مهاجران استان تهران با آماری كه مدیركل سابق این دفتر بیان كرده متفاوت است.

مدیركل امور اتباع و مهاجران استان تهران سوم تیر ماه جاری با بیان اینكه تهران یكی از بزرگترین شهرهای پناهنده‌پذیر جهان است،گفت: در سه دهه گذشته پایتخت ایران همواره رتبه اول جهانی را در حوزه پناهنده‌پذیری داشته؛ به طوری كه هم اكنون 280 هزار پناهنده مجاز 'افغان' و حدود شش هزار پناهنده مجاز 'عراقی' در تهران وجود دارد.

به گزارش ایرنا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر اتباع و امور مهاجران خارجی وزارت كشور 'سید عیسی موسوی نسب' افزود: بیش از 30 درصد از پناهندگان مجاز در استان تهران ساكن هستند و از خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی و سایر خدمات جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌كنند.

موسوی نسب در ادامه درباره اجرای مرحله نهایی طرح ساماندهی اتباع غیرمجاز كه در پنج مرحله اجرا شده، گفت: از میان یك میلیون و 500 افغان غیر مجازی كه در این طرح شناسایی و ثبت‌نام شده‌اند، هم اكنون مرحله نهایی تعیین تكلیف این افراد در حال انجام است، به طوری كه حضور مجردین ساماندهی شده و این افراد باید با مراجعه به كشور خود، در صورتی كه تمایل داشته باشند از طریق روادید قانونی می‌توانند به ایران بازگردند.

وی ادامه داد: برای متاهلین نیز با نظر مساعد رییس‌ جمهوری شرایطی فراهم شد تا با همكاری سفارت افغانستان در داخل كشور روادید صادر شود.

مدیر كل امور اتباع و مهاجران استان تهران با تاكید بر اینكه با پایان یافتن مرحله پنجم طرح ساماندهی مقوله‌ای به نام اتباع غیر مجاز در كشور نخواهیم داشت و پرونده غیرمجازها در كشور بسته خواهد شد، افزود: پس از پایان یافتن مهلت این طرح نیروی انتظامی برابر مقررات و قوانین با افرادی كه به صورت غیرمجاز در كشور حضور دارند، كارفرمایانی كه به صورت غیرقانونی از افراد غیر مجاز برای اشتغال استفاده كنند، آنها را اسكان می‌دهند و همچنین باندهای قاچاق انسان به شدت برخورد خواهد كرد.

در خصوص اظهارات متهم م .الف (رییس اداره اتباع خارجی استانداری تهران) و آمار اعلان شده از سوی وی اداره اتباع خارجی استانداری تهران تا كنون واكنشی نشان نداده است.

سووالی كه در اینجا مطرح می شود این است كه چرا با وجود اینكه ورود و اقامت غیر قانونی اتباع خارجی در ایران جرم محسوب می شود و برای مرتكبان آن مجازات تعیین شده، هزاران نفر از اتباع خارجی به صورت غیرمجاز در تهران و شهرهای مختلف كشور اقامت دارند.

آیا نهادهای مسوول از حضور بیش از 700 هزار تبعه خارجی غیرمجاز در تهران و دو برابر آن در سایر شهرهای ایران آگاهی دارند و اقدامی نمی كنند؟ پاسخ گویی به این سووال را به مسوولان ذیربط واگذار می كنیم، اما در ادامه این گزارش مجازات مرتكبان ورود و اقامت تبعه خارجی در ایران را مورد بررسی قرار می گیرد.

* مفهوم تابعیت و بیگانه

تابعیت (nationality) در لغت به معنای تعلق یك شی به شی دیگر می‌باشد و در اصطلاح حقوقی عبارت است از یك رابطه سیاسی،حقوقی و معنوی كه فردی را به دولتی (state) معین مرتبط می‌سازد.تابعیت یك رابطه سیاسی است،زیرا از حاكمیت دولت ناشی می‌شود و این دولت است كه تعیین می‌كند چه افرادی تبعه او هستند و یا برای داشتن تابعیت آن دولت،چه شرایطی باید موجود باشد.0

بیگانه در حقوق بین الملل خصوصی، فردی است كه تابعیت كشور میزبان را نداشته و تابعیت كشور خارجی را دارا باشد.براین اساس هر فردی كه مطابق قوانین تابعیت جمهوری اسلامی ایران را نداشته باشد،تبعه خارجی محسوب می شود.

* مجازات ورود و اقامت غیرمجاز

ورود هر تبعه خارجی به ایران همانند سایر كشورها مستلزم دریافت روادید ورود می باشد و بنابراین چنانچه تبعه خارجی،روادید ورود و همچنین مجوز اقامت در كشور ایران را مطابق قانون جمهوری اسلامی ایران دریافت نكرده باشد،مرتكب جرم شده و به موجب قانون مجازات خواهد شد.

مطابق ماده یك قانون ورود و اقامت اتباع خارجی در ایران؛هریك از اتباع خارجی برای ورود، اقامت و خروج از ایران باید اجازه ماموران مربوطه ایران را تحصیل نمایند.ضمناً برابر ماده 5 قانون مزبور اتباع خارجی ملزم می باشند در انقضای مدت اجازه عبور و یا توقف،از خاك ایران خارج شوند مگر اینكه از نیروی انتظامی تقاضای تمدید مدت كرده و تحصیل اجازه نمایند.

مطابق مواد11و 15 قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران،اتباع خارجی كه بدون رعایت قوانین وارد ایران شوندو یا اقامت غبرقانونی داشته باشند،مجازات می شوند.

‌در ماده 11 قانون ورود و اقامت اتباع خارجی در ایران آمده است: خارجی را ممكن است در موارد ذیل از خاك ایران اخراج و یا محل توقف او را تغییر داد: ‌الف - اگر برخلاف مقررات این قانون رفتار نماید.

ب - در صورتی كه مطابق مقررات مواد 3 و 4 اجازه عبور و یا توقف خارجی ملغی شود.

‌تصمیم اخراج را اداره نظمیه به موقع اجرا می‌گذارد.

‌... ‌هر گاه خارجی تقبل كند در مدتی كه از طرف اداره صلاحیتدار تعیین می‌شود از

ایران خارج شود آزادانه خارج خواهد شد و الا تحت‌الحفظ اخراج ‌می‌شود.مصارف اخراج

در مواردی كه خارجی باید تحت‌الحفظ اخراج شود از محل عواید مقرره به موجب ماده 14

تأدیه خواهد شد.

همچنین براساس ماده 15 قانون ورود و اقامت نیز اشخاصی كه عامداً بدون داشتن اسناد و جواز از سرحد ایران عبور نمایند و همچنین هركس كه از راه های غیرمجاز و یا سرحد ممنوعه عبور نماید، متخلفین به حبس تادیبی از سه ماه تا یك سال و به جزای نقدی و یا هر دو مجازات محكوم گردیده مگر اینكه جرم آنان مشمول قوانینی گردد كه قانون برای آنان مجازات سخت تری معین كرده باشد .

در ‌ماده 15 قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران در این باره آمده است: اشخاص ذیل به حبس تأدیبی از سه ماه تا یك سال و به جزای نقدی از دویست ریال تا دو هزار ریال و یا یكی از این دو مجازات محكوم ‌می‌شوند مگر اینكه جرم آنان مشمول قوانینی گردد كه مجازات سخت‌تری معین كرده باشد.

‌بنابراین ورود و اقامت غیر مجاز اتباع خارجی در ایران جرم محسوب می شود و مرتكب آن از طریق مرجع انتظامی تحویل دادسرا داده می شود و در نهایت پس از صدور قرار مجرمیت و كیفرخواست پرونده متهم به دادگاه جزایی ارسال شده و به اتهام آنان رسیدگی و حكم مقتضی صادر می شود.

معمولا قضات دادگاه ها با رعایت اصل رافت اسلامی نسبت به اتباع خارجی به پرونده آنان رسیدگی می كنند و حداقل مجازات را برای آنان در نظر می گیرند،مگر آنكه تبعه خارجی علاوه بر ورود و اقامت غیرقانونی در ایران جرم دیگری نیز مرتكب شود.

ضمنا داداگاه ها با استناد به مواد 11 و 15 قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه به ایران علاوه بر صدور حكم محكومیت متهم،حكم به اخراج تبعه خارجی از خاك ایران به خاك دولت متبوع اش داده می شود.

گزارمیز**1912**1542